Każda z tych szkół pracuje według własnej koncepcji, realizuje własny program i koncepcje , które nie są jednak całkowicie sprzeczne oficjalnymi programem. Metody, środki i zasady wychowawcze zależy od nauczycieli, którzy respektują propozycje i pomysły uczniów. Praca szkoły alternatywnej zmierza do rozwoju u młodzieży inicjatywy w działaniu i myśleniu, niezależność w działaniach społecznych, charakteryzują się atmosferą wolności. Nauczyciele pracują z dużą intensywnością wykorzystując swoje możliwości maksymalnie, ale ich praca jest doceniana i odpowiednio wynagradza. Co ważne, szkoły te zazwyczaj są wyremontowane, bogato wyposażone stwarzają warunki do nauki i zabawy. W edukacji alternatywnej wiele uwagi poświęca się samemu dziecku, jego zdolnościom , potrzebom , możliwościom , stad można rzec, że podstawowym założeniem jest holistyczne spojrzenie na dziecko, jako na byt rozumny i wolny. Program nauczania jest tylko środkiem do optymalnego nauczania i rozwoju dziecka Twórcy szkół alternatywnych ustalają zatem własne warunki istnienia szkoły.