W zasa­dzie młodzież w okresie dorastania osiąga pułap w zakresie wskaźników ilościowych inteligen­cji, jednakże może dalej swój umysł kształcić i wzbogacać dzięki nowym doświadczeniom in­telektualnym. Natomiast dla dojrzałości umy­słowej rokującej powodzenie w małżeństwie istotne jest myślenie zgodne z rzeczywistością, umożliwiające dobre przystosowanie.Można wyróżnić dwa typy myślenia utrud­niającego przystosowanie w małżeństwie. Jed­nym z nich jest myślenie życzeniowe, kierowa­nie się pragnieniami; drugim — myślenie sztyw­ne, pryncypialne, zgodne z przyjętymi z góry zasadami, od których nie ma odstępstwa. Przy myśleniu życzeniowym widzimy rzeczywistość nie taką, jaka jest, ale taką, jakiej pragniemy.